«όπου δεν υπάρχει δημοσιότητα δεν υπάρχει δικαιοσύνη»

Την υπόθεση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου «Π.Κ. κατά Ελλάδος» την
γνωρίζετε; Την υπόθεση «Α.Μ κατά Ελλάδος», την «Δ.Γ.Γ.», την «Ι.Κ»; Μην ανησυχείτε για τις γνώσεις σας,
δεν υπάρχουν τέτοιες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Απλώς στην ιστοσελίδα του Νομικού
Συμβουλίου του Κράτους, η επίσημη (τρομάρα μας!) μετάφραση των αποφάσεων, έχει δώσει άλλο όνομα στις
υποθέσεις. Έχει αντικαταστήσει το όνομα του προσφεύγοντος, με το οποίο είναι γνωστή η υπόθεση στη
διεθνή νομολογία, με τα αρχικά του. Έτσι π.χ. η υπόθεση «Π.Κ. κατά Ελλάδος» δεν είναι παρά η μετονομασία
της «Κονταλέξης κατά Ελλάδος» (Affaire Kontalexis c. Grèce).
Προφανώς οι ελληνικές αρχές (το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους και το Υπουργείο Εξωτερικών) έκριναν ότι η
δημοσιοποίηση των ονομάτων των διαδίκων παραβιάζει τα προσωπικά δεδομένα και σκέφτηκαν ότι πρέπει να
διορθώσουν την πρακτική του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το οποίο, όπως
άλλωστε και το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ), έχει ως κανόνα τη δημοσιοποίηση της ταυτότητας
των διαδίκων, εκτός κι αν ζητηθεί η ανωνυμία τους. Μην αναρωτηθείτε πώς είναι δυνατόν μια επίσημη
μετάφραση να αλλοιώνει το όνομα της απόφασης με αποτέλεσμα καμιά διαδικτυακή μηχανή αναζήτησης να
μην αναγνωρίζει το όνομα της ελληνικής εκδοχής. Μην σκεφθείτε ότι έτσι κι αλλιώς το μέτρο είναι
αναποτελεσματικό αφού τα ονόματα των διαδίκων υπάρχουν φαρδιά πλατιά στην ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού
Δικαστηρίου και, επομένως, κανένα δεδομένο δεν προστατεύεται. Να αναρωτηθείτε για ποιο λόγο φτάσαμε σε
αυτή τη διαστροφή.
Η εξήγηση πρέπει να αναζητηθεί στις αποφάσεις της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.
Συγκεκριμένα η Αρχή με την υπ’ αριθ.2/2006 Γνωμοδότησή της, έθεσε φρένο στη πρόθεση του Συμβουλίου
Επικρατείας να δημιουργήσει διαδικτυακή πύλη μέσω της οποίας θα ήταν δυνατή η πρόσβαση στη νομολογία
του Δικαστηρίου καθώς και η παρακολούθηση της πορείας εκκρεμών υποθέσεων. Το ΣτΕ σχεδίαζε να
ακολουθήσει τον κανόνα που εφαρμόζουν το ΕΔΔΑ και το ΔΕΕ, δηλαδή να δημοσιοποιούνται τα ονόματα,
εκτός κι αν ζητηθεί η ανωνυμία. Η Αρχή έκρινε ότι αυτό θα ήταν αντίθετο με το Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή
Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (αυθεντική ερμηνεία!) και επέβαλε υποχρεωτικά την ανωνυμία.
Η υποχρεωτική ανωνυμία είχε άλλο ένα εκπληκτικό επακόλουθο: κατέστησε αδύνατη την ελεύθερη πρόσβαση
στις δικαστικές αποφάσεις. Επειδή συχνά η ταυτότητα των διαδίκων αποκαλύπτεται εμμέσως από το ιστορικό
δεν φτάνει να σβήσει κανείς τα ονόματα για να διατηρηθεί η ανωνυμία αλλά πρέπει να επέμβει σε όλο το
κείμενο της απόφασης. Τα δικαστήρια μπροστά στο ενδεχόμενο να κατηγορηθούν ότι παραβιάζουν τα
προσωπικά δεδομένα αποφάσισαν να μην χορηγούν σε κανέναν, ούτε σε δικηγόρο, αντίγραφα των
αποφάσεών τους έστω και χωρίς τα ονόματα των διαδίκων, αλλά απαιτούν αίτηση που στοιχειοθετεί έννομο
Liberal Sociability
Stavros Tsakyrakis
συμφέρον. Πρέπει να είμαστε η μοναδική χώρα που υποχρεώνει τους δικηγόρους να λάβουν άδεια του
Δικαστηρίου για τη χορήγηση κάποιας δικαστικής απόφασης.
Όλοι οι άνθρωποι σε όλες τις δημοκρατίες του κόσμου θεωρούν αυτονόητο ότι έχουν πρόσβαση στις
δικαστικές αποφάσεις. Δεν νομίζω ότι χρειάζονται ιδιαίτερα επιχειρήματα υπέρ της δημοσιότητας της
απονομής της δικαιοσύνης. Δικαιοσύνη εν κρυπτώ απλούστατα δεν είναι δικαιοσύνη. Η ρήση του Jeremy
Bentham

«όπου δεν υπάρχει δημοσιότητα δεν υπάρχει δικαιοσύνη», είναι πέρα ως πέρα αληθινή. Εκείνο που
φαίνεται να μην αντιλαμβάνονται κάποιοι είναι ότι η θεμελιώδης αρχή της δημοσιότητας περιλαμβάνει (εκτός
από συγκεκριμένες εξαιρέσεις που προβλέπονται στις δίκες κεκλεισμένων των θυρών) και τα ονόματα των
διαδίκων. Εκτός από το σκεπτικό των αποφάσεων είναι σημαντικό για τους πολίτες να πληροφορούνται ποιοι
προσφεύγουν στα δικαστήρια, ποια είναι τα αιτήματά τους κι αν τυγχάνουν ίσης μεταχείρισης. Η δικαιοσύνη
δεν είναι ιδιωτική υπόθεση για να μένει μυστική και σ’ αυτό δεν χωρά καμιά άλλη ερμηνεία.