Ομόλογα των Τραπεζών: Γι' αυτό το έγκλημα κατά της χώρας, θα τιμωρηθεί κάποιος;

Αρχική | Απόψεις | Καταγγελίες | Ομόλογα των Τραπεζών: Γι' αυτό το έγκλημα κατά της χώρας, θα τιμωρηθεί κάποιος;

 

21 Ιανουαρίου 2014
Γιάννης Σιάτρας

Κατά την έναρξη της κρίσης χρέους της Ελλάδας (31/12/2009), το σύνολο του Ελληνικού Δημοσίου Χρέους έφθανε στα € 298,5 δισεκατομμύρια. Από το σύνολο του χρέους, περίπου € 253 δισεκατομμύρια, εκφράζονταν σε Ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου. Από τα ομόλογα αυτά, τίτλοι συνολικού ύψους περίπου € 203 δισεκατομμυρίων (το ποσό αφορά στην ονομαστική αξία των ομολόγων) βρίσκονταν σε τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρίες, συνταξιοδοτικά ταμεία, σε λοιπούς θεσμικούς επενδυτές και σε ιδιώτες του εξωτερικού.

Το γεγονός ότι, ένα τόσο υψηλό ποσό χρέους του Ελληνικού Δημοσίου βρίσκονταν στα χαρτοφυλάκια τραπεζών και άλλων επενδυτών του εξωτερικού, έπαιξε έναν κεφαλαιώδη ρόλοστην όλη εξέλιξη της κρίσης του Ελληνικού χρέους, στην πολιτική που ακολούθησαν η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, οι Κυβερνήσεις των Ευρωπαϊκών κρατών και άλλοι φορείς προς τη χώρα μας και τελικά, προσδιόρισε την κατάληξη της κρίσης αλλά και την πολιτική, οικονομική και κοινωνική πορεία της Ελλάδας, έως σήμερα, ενώ θα την επηρεάζει για πολλές δεκαετίες ακόμη.

Όπως προκύπτει από την ιστορική έρευνα, τις αναλύσεις δεκάδων ιδρυμάτων, επενδυτικών οίκων, διεθνών οργανισμών και μεμονωμένων αναλυτών, αλλά και από εκατοντάδες ή ακόμη και χιλιάδες δημοσιεύματα της περιόδου Μαρτίου 2010 έως και Δεκεμβρίου 2012, αλλά και όπως σήμερα παραδέχονται ακόμη και επίσημοι φορείς (δείτε τις πρόσφατες δηλώσεις του κ. Όλι Ρεν), το κυρίως ζητούμενο από τους φορείς του εξωτερικού που ενεπλάκησαν στην Ελληνική κρίση, ήταν η εξεύρεση τρόπων για τη μείωση της έκθεσης των ευρωπαϊκών τραπεζών και των λοιπών (θεσμικών) επενδυτών, στον κίνδυνο που συνεπάγονταν η κατοχή αυτών των τεράστιων ποσοτήτων των Ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου. Εάν η Ελλάδα χρεοκοπούσε την περίοδο εκείνη (Μάιος 2010) ή εάν κήρυττε “παύση πληρωμών”, τότε οι Ευρωπαϊκές τράπεζες, οι λοιποί επενδυτές και -κατά συνέπεια- πολλές Ευρωπαϊκές οικονομίες (οι τράπεζες των οποίων κατείχαν ελληνικά ομόλογα) διακινδύνευαν μεγάλες ζημιές.

Για την αποφυγή εμφάνισης και καταγραφής ζημιών από τις ξένες τράπεζες που κατείχαν στα χαρτοφυλάκιά τους Ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, η εξεύρεση τρόπων για την μείωση της διακράτησης αυτών των ομολόγων από τις τράπεζες και τους άλλους επενδυτές του εξωτερικού, ήταν επιτακτική και κεφαλαιώδους σημασίας.

Κατά το διάστημα που ακολούθησε, δηλαδή από την έναρξη της κρίσης χρέους της Ελλάδος (αρχές του έτους 2010) μέχρι και τον Μάρτιο του 2012 (οπότε και έγινε το PSI - “κούρεμα χρέους”), οι ξένες τράπεζες μείωσαν τις θέσεις τους σε Ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου κατά περισσότερο από € 145 δισεκατομμύρια (και βέβαια, γλύτωσαν το “κούρεμα” που έγινε στη συνέχεια).

Αυτό επιτεύχθηκε με τρεις κυρίως τρόπους:

α) Με την πλήρη αποπληρωμή των ομολόγων που έληξαν μεταξύ του Μαΐου 2010 και Φεβρουαρίου 2012 (η αποπληρωμή τους έγινε κανονικά με τα κεφάλαια που δανειζόταν η χώρα με βάση τη συμφωνία του πρώτου Μνημονίου).

β) Με την πώλησή τους στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σε τιμές που -κατά μέσο όρο- κυμάνθηκαν μεταξύ του 70% έως 75% της ονομαστικής τους αξίας.

γ) Με την πώληση ομολόγων σε ελληνικές τράπεζες και επιχειρήσεις των ελληνικών τραπεζικών ομίλων.

Με τον τρόπο αυτό, όταν έγινε η διαδικασία απομείωσης του Ελληνικού Δημόσιου Χρέους (PSI ή “κούρεμα” όπως επικράτησε να λέγεται) οι ξένες τράπεζες και άλλοι ξένοι επενδυτές συμμετείχαν με μικρά ποσά ομολόγων, ενώ, λόγω της μείωσης μείωσης των θέσεών τους με τον τρόπο που περιγράφηκε παραπάνω, ένα μεγάλο τμήμα του Ελληνικού χρέους δεν “κουρεύτηκε” (δηλαδή αυτό που διακρατούνταν από τις Ευρωπαϊκές Κυβερνήσεις και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα). Από την άλλη πλευρά, οι Ελληνικές τράπεζες συμμετείχαν με αυξημένα ποσά ομολόγων (πολύ μεγαλύτερα απ' αυτά που κατείχαν λίγο πριν την αρχή της κρίσης), με αποτέλεσμα την καταγραφή βαρύτατων ζημιών.

Δηλαδή, παρά το ότι οι Τράπεζες έβλεπαν τη βύθιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας και γνώριζαν τους κινδύνους που συνεπάγονταν η κατοχή Ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου, αυτές, όχι μόνον δεν ρευστοποίησαν -ως όφειλαν για να προστατευθούν, αλλά και να προστατέψουν τους μετόχους τους- τις θέσεις τους, αλλά αντίθετα, υπερδιπλασίασαν τις θέσεις τους!

Το γεγονός αυτό οδήγησε στην ανάγκη ανακεφαλαιοποίησής τους, με νέα δάνεια που αναγκάστηκε να πάρει η χώρα, δάνεια τα οποία επιβάρυναν το Δημόσιο Χρέος και συνεπώς έβλαψαν την Εθνική Οικονομία και τον Ελληνικό λαό και τους Έλληνες Φορολογούμενους.

Το γεγονός της αύξησης των θέσεων των Ελληνικών Τραπεζών σε (τοξικά) Ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου κατά τη διάρκεια της περιόδου από τα τέλη του 2009 έως τα τέλη του 2011, ήταν λίγο έως πολύ γνωστό, χωρίς ωστόσο να γνωρίζουμε τα ακριβή μεγέθη. Αυτά έγιναν γνωστά σε απάντηση που έδωσε ο Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών σε ερώτηση που κατέθεσε στη Βουλή ο Βουλευτής της Α' Αθηνών κ. Προκόπης Παυλόπουλος. Μαζί με την απάντηση, ο κ. Σταϊκούρας κατέθεσε και τους παρακάτω πίνακες:
Πίνακας 1: Υπόλοιπα Ομολογιών του Ελληνικού Δημοσίου – Εγχώριος τομέας

Πίνακας 2: Υπόλοιπα Ομολογιών του Ελληνικού Δημοσίου – Εξωτερικός τομέας

(τα ποσά αναφέρονται σε εκατομμύρια ευρώ)

Από τους παραπάνω πίνακες, μεταξύ άλλων προκύπτει ότι η εξέλιξη της αξίας των Ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου που διακρατούσαν οι Ελληνικές Τράπεζες, μεταξύ των ετών 2008 και 2011, είχε ως εξής:

31/12/2008:     14.614 εκατ. ευρώ.
31/12/2009:     20.087 εκατ. ευρώ.
30/4/2010:     35.746 εκατ. ευρώ.
31/12/2010:     35.440 εκατ. ευρώ.
31/12/2011:     46.940 εκατ. ευρώ.

Δηλαδή, μεταξύ του τέλους του 2008 και του τέλους του 2011, σύμφωνα με τα στοιχεία που τηρεί η Τράπεζα της Ελλάδος, τα ομόλογα που διακρατούσαν στα χαρτοφυλάκιά τους οι Ελληνικές Τράπεζες αυξήθηκαν κατά 32,3 δισεκατομμύρια ευρώ ή κατά 221,2%.

Μεταξύ του τέλους του 2009 και του τέλους του 2011, η αύξηση έφθασε στα 26,9 δισεκατομμύρια ή κατά 133,7%.

Σε νέα ερώτηση που κατέθεσε (στις 29/10/2012), ο κ. Παυλόπουλος σχολιάζει τους παραπάνω πίνακες, εκφράζει μερικά συμπεράσματα. Μεταξύ των άλλων σημειώνει:

“Από τ’ ανωτέρω στοιχεία συνάγεται αβιάστως ότι συστηματικά, κατά τη διετία 2010-2011, οι ξένοι παράγοντες των αγορών και ιδίως οι ξένες τράπεζες, πρωτίστως δε οι Γερμανικές, οι Γαλλικές και οι Αγγλικές –φυσικά με τη στήριξη των Κυβερνήσεών τους, οι οποίες συντελούσαν στην καθυστέρηση αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους της Ελλάδας προκειμένου να κερδηθεί χρόνος- πωλούσαν μαζικά ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου που κατείχαν στα χαρτοφυλάκιά τους, ενώ αγόραζαν, μεταξύ άλλων, και οι Ελληνικές Τράπεζες, η Τράπεζα της Ελλάδος, οι Έλληνες ιδιώτες –φυσικά και νομικά πρόσωπα- και, αυτονοήτως, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Το περαιτέρω συμπέρασμα που, επίσης αβιάστως, προκύπτει είναι ότι οι ξένοι παράγοντες των αγορών, οι οποίοι γνώριζαν, πωλούσαν. Ενώ αγόραζαν οι Έλληνες, φυσικά ή νομικά πρόσωπα, πιστεύοντας και τις κατηγορηματικές δηλώσεις του οικονομικού επιτελείου της Κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου ότι δεν πρόκειται να γίνει αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους και, άρα, "κούρεμα" των ομολόγων.”

Και καταλήγει: “Ποιοί έχασαν και ποιοί ωφελήθηκαν απ’ όλον αυτό τον ορυμαγδό δηλώσεων και παρεμβάσεων είναι πλέον πασιφανές: Κέρδισαν οι ξένοι που γνώριζαν. Και έχασαν, μεταξύ άλλων και κατά κύριο λόγο, οι Ελληνικές Τράπεζες, τα Ελληνικά Ασφαλιστικά Ταμεία, οι Έλληνες ιδιώτες –φυσικά και νομικά πρόσωπα- και η Τράπεζα της Ελλάδος.”

Με βάση τα στοιχεία που αναγράφονται στις Ετήσιες Οικονομικές Εκθέσεις της χρήσης του 2011 της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, της Τράπεζας EFG Eurobank Ergasias, της Alpha Bank και της Τράπεζας Πειραιώς, προκύπτει ότι, στο PSI (“κούρεμα”) του Μαρτίου 2012:

- Η Εθνική Τράπεζα συμμετείχε με επιλέξιμους τίτλους (Ομόλογα Ελληνικού Δημοσίου που ανταποκρίνονταν στους όρους της ανταλλαγής) συνολικού ύψους € 14.751 εκατομμυρίων και κατέγραψε ζημιές € 11.783 εκατομμυρίων.

- Η Τράπεζα EFG Eurobank Ergasias συμμετείχε με ομόλογα € 7.336 εκατομμυρίων (η Τράπεζα δε διευκρινίζει εάν πρόκειται για ονομαστική ή λογιστική αξία) και κατέγραψε ζημιές € 5.779 εκατομμυρίων.

- Η Alpha Bank συμμετείχε με ομόλογα € 6.043 εκατομμυρίων και κατέγραψε ζημιές € 4.789 εκατομμυρίων.

- Η Τράπεζα Πειραιώς συμμετείχε με ομόλογα € 7,7 δισεκατομμυρίων και κατέγραψε ζημιές € 5.911 εκατομμυρίων.

Δεν είναι γνωστό το ύψος της συμμετοχής του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου και της Αγροτικής Τράπεζας επειδή καθώς έπαυσαν να υφίστανται ως νομικά πρόσωπα, δεν εκδόθηκαν, ή δεν είναι δυνατό να εξευρεθούν τα σχετικά στοιχεία. Όμως, όπως προκύπτει από δημοσιεύματα της περιόδου, οι συγκεκριμένες Τράπεζες, στις 30/6/2010 κατείχαν Ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου ύψους € 5,3 δισεκατομμύρια (Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο), € 3,9 (Αγροτική Τράπεζα), ενώ σε περίπου € 4,5 δισεκατομμύρια υπολογίζεται το ύψος των ομολόγων που κατείχαν η Marfin, καθώς και άλλες μικρότερες τράπεζες.

Όμως, οι ζημιές δε σταμάτησαν εδώ. Στο νέο “κούρεμα” που έγινε το Δεκέμβριο του 2012, οι ζημιές αυξήθηκαν ακόμη περισσότερο:

- Η Εθνική Τράπεζα συμμετείχε προσφέροντας ομόλογα ύψους € 4,4 δισεκατομμυρίων. Έναντι αυτών έλαβε τίτλους του ΕΤΧΣ ύψους € 1,5 δισεκατομμυρίων. (Κατέγραψε ζημία € 2,9 δισεκατομμυρίων).

- Η Τράπεζα EFG Eurobank Ergasias συμμετείχε με ομόλογα ύψους € 2,3 δισεκατομμυρίων. Κατέγραψε ζημιά € 1,5 δισεκατομμυρίων.-
Η Alpha Bank συμμετείχε με ομόλογα ύψους € 1,5 δισεκατομμυρίων. Κατέγραψε ζημιά € 1,0 δισεκατομμυρίων περίπου.- Η Τράπεζα Πειραιώς συμμετείχε με ομόλογα ύψους € 4,3 δισεκατομμυρίων. Κατέγραψε ζημία € 2,8 δισεκατομμυρίων περίπου.

Ως αποτέλεσμα των παραπάνω ζημιών, τα ίδια κεφάλαια των Ελληνικών Τραπεζών υποχώρησαν σε εξαιρετικά χαμηλά (και μη αποδεκτά με βάση τους διεθνείς κανόνες) επίπεδα (στην περίπτωση μάλιστα της Εθνικής Τράπεζας βρέθηκαν να είναι και αρνητικά), με αποτέλεσμα να υπάρξει η ανάγκη για την ανακεφαλαιοποίηση των τεσσάρων τραπεζών που κρίθηκαν ως “συστημικές”, αλλά και την αναγκαστική εκκαθάριση της Αγροτικής Τράπεζας και του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου και την τελική εκχώρησή τους σε άλλους τραπεζικούς ομίλους (η μεν Αγροτική Τράπεζα “πουλήθηκε” έναντι 95 εκατομμυρίων ευρώ στην Τράπεζα Πειραιώς, το δε Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο απορροφήθηκε -με απαράδεκτους όρους- από την Eurobank).

Όμως, το κόστος της ανακεφαλαιοποίησης τελικά το επωμίσθηκε το σύνολο του Ελληνικού λαού, αφού αυτή έγινε με κεφάλαια που δανείστηκε η χώρα από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και τα άλλα Κράτη μέλη της Ευρωζώνης, ενώ το δάνειο (το οποίο υπολογίζεται σε περίπου 50 δισεκατομμύρια ευρώ) προστέθηκε στο Δημόσιο Χρέος της χώρας, τη στιγμή μάλιστα που αυτή, εξακολουθεί να έχει σημαντικά χρηματοδοτικά κενά για την κάλυψη υποχρεώσεών της, με αποτέλεσμα την όξυνση των πιέσεων για συγκέντρωση ακόμη υψηλότερων φορολογικών εσόδων, αλλά και τη διατήρηση της περιοριστικής πολιτικής που τόσα δεινά έχει προκαλέσει στην Ελληνική οικονομία και την Ελληνική κοινωνία.

Η ανεύθυνη συμπεριφορά των διοικήσεων των Τραπεζών:

Οι αγοραπωλησίες των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου που έγιναν πριν από το "κούρεμα" του χρέους (PSI) (δηλαδή, πριν από το Μάρτιο του 2012) και οι ενέργειες των ελληνικών τραπεζών και των ελληνικών ασφαλιστικών ταμείων, επηρέασαν καταλυτικά -και θα επηρεάζουν για πολλά ακόμη χρόνια- την πορεία των δημοσίων οικονομικών, την εξέλιξη του χρέους και την περιουσία των ασφαλιστικών ταμείων, την πορεία της οικονομίας και γενικά, την ευρύτερη οικονομική κατάσταση του ελληνικού λαού.

Μεταξύ των ετών 2009 και 2012 υπήρξαν κάθε είδους ενδείξεις για την επερχόμενη απαξίωση των Ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου και την οικονομική καταστροφή των κατόχων τους. Υπήρξαν ενδείξεις από τα ΜΜΕ, τα οποία περιέγραφαν τις εναγώνιες προσπάθειες των ξένων τραπεζών να “ξεφορτωθούν” τα Ελληνικά ομόλογα. Υπήρξαν προειδοποιήσεις από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης, διάφορα μελετητικά ιδρύματα, αλλά και διάφορους διεθνείς οργανισμούς. Προειδοποιήσεις και επιφυλάξεις δημοσίευαν ακόμη και τα τμήματα Μελετών και Αναλύσεων των Ελληνικών Τραπεζών, των ιδίων που στο μεταξύ αύξαναν τις θέσεις τους σε Ελληνικά ομόλογα! Ενώ, η χρηματιστηριακή αγορά, σε καθημερινή βάση, κατέγραφε το μέγεθος της απαξίωσης των τραπεζικών μετοχών.

Και όμως, σ' αυτό το περιβάλλον, μέσα σ' αυτές τις εξελίξεις, οι Ελληνικές Τράπεζες, έχοντας γνώση των πιθανών συνεπειών, αύξησαν θεαματικά την ποσότητα των Ελληνικών Ομολόγων στα χαρτοφυλάκιά τους!

Ο κάθε λογικός άνθρωπος θα αναρωτηθεί για το πώς είναι δυνατόν οι διοικήσεις των τραπεζών να συμπεριφερθούν με τόσο μεγάλη και εγκληματική ανωριμότητα; Πώς είναι δυνατό να συνεχίσουν να αυξάνουν τις θέσεις τους σε “τοξικά” ελληνικά ομόλογα, όταν η χώρα βούλιαζε και όταν όλες οι ξένες τράπεζες "ξεφόρτωναν" με βιασύνη τα ομόλογα αυτά από τα δικά τους χαρτοφυλάκια; Πώς είναι δυνατό να κατέχουν "τοξικά" ομόλογα τα οποία κατά μέσο όρο ήταν διπλάσια από τα ίδια τους κεφάλαια, τη στιγμή που οι ίδιες επιβίωναν από τη ρευστότητα που τους παρείχε η ΕΚΤ;

Δε μπορούσαν να καταλάβουν ότι με τον τρόπο αυτό κατέστρεφαν τις τράπεζες που διοικούσαν; Δε μπορούσαν να αντιληφθούν ότι αυτή η εγκληματική "στήριξη" προς το Ελληνικό Δημόσιο, τελικά θα κατέληγε –όπως και κατέληξε- να αποτελέσει την "αγχόνη" όχι μόνον για τις ίδιες, αλλά για το ίδιο το Δημόσιο, το οποίο –θεωρητικά- ήθελαν να προστατεύσουν;

Και βεβαίως, πέραν από την "άμεση" καταστροφή που υπέστησαν, τόσον οι Τράπεζες, όσο και η χώρα, από τις εγκληματικές αυτές επιλογές, υπήρξαν και άλλες, "έμμεσες" -επίσης καταστροφικές- επιδράσεις προς την ελληνική οικονομία: Λόγω του ότι η ρευστότητα των τραπεζών κατευθύνονταν στην αγορά ομολόγων του Δημοσίου, περιορίζονταν τα κεφάλαια που θα μπορούσαν να κατευθυνθούν στην πραγματική οικονομία, με αποτέλεσμα το θάνατο από "ασφυξία" χιλιάδων επιχειρήσεων, εξέλιξη που ενίσχυσε την ύφεση, αύξησε την ανεργία και προκάλεσε ακόμη μεγαλύτερη απελπισία στην κοινωνία (είναι γνωστό ότι, λόγω της στενότητας των κεφαλαίων που είχαν, οι τράπεζες ανακάλεσαν, συχνά αντισυμβατικά, χιλιάδες δάνεια από επιχειρήσεις, πολλές από τις οποίες οδηγήθηκαν έτσι στο κλείσιμο). Μεταξύ του τέλους του 2009 και του τέλους του 2011, ποσό μεγαλύτερο από € 27 δισεκατομμύρια, (ποσοστό μεγαλύτερο του 13% του τότε ΑΕΠ) αντί να στηρίξει την ελληνική οικονομία που κατέρρεε, κατευθύνθηκε στην αγορά τοξικών κρατικών ομολόγων! Ή, ακόμη χειρότερα, κατευθύνθηκε στα ταμεία ξένων τραπεζών, οι οποίες πουλούσαν τα τοξικά ελληνικά τους ομόλογα!

Παράλληλα, αξίζει να σημειωθεί ότι, οι δεκάδες χιλιάδες μικρομέτοχοι των τραπεζών είχαν πλήρη άγνοια για το τί γίνονταν στα επενδυτικά χαρτοφυλάκια των τραπεζών τους. Κατά τα τελευταία χρόνια, τα ομόλογα που διακρατούσαν οι τράπεζες, έπαυσαν να αναφέρονται με αναλυτικά στοιχεία στις λογιστικές καταστάσεις ή στα Ετήσια Δελτία τους. Στις δε γενικές συνελεύσεις, ουδεμία συγκεκριμένη απάντηση δίδονταν στα ερωτήματα των μετόχων για το τί ακριβώς συνέβαινε.

Εύλογα, δημιουργούνται τα παρακάτω ερωτήματα:

• Η απόφαση για την αύξηση των θέσεών τους σε ελληνικά ομόλογα ήταν των ιδίων των τραπεζών;
• Ποιοι έπαιρναν τις αποφάσεις για τη διαμόρφωση των θέσεων των χαρτοφυλακίων των τραπεζών;
• Με ποιες διαδικασίες;
• Υπάρχουν τα σχετικά πρακτικά;
• Τηρήθηκαν οι διαδικασίες που αφορούν στα όρια ανάληψης ρίσκου από τις τράπεζες; Λειτούργησε ο εσωτερικός τους έλεγχος;
• Ακόμη περισσότερο, ποια ήταν η στάση και ποιες ήταν οι ενέργειες της Τράπεζας της Ελλάδας, δηλαδή, του εποπτικού φορέα του ελληνικού τραπεζικού συστήματος; Προειδοποίησε τις τράπεζες που επόπτευε για τον υπερβολικό κίνδυνο που συσσωρεύονταν στα επενδυτικά τους χαρτοφυλάκια; Τους επέβαλε κάποιες κυρώσεις;
• Υπήρξαν εντολές από την πολιτική ηγεσία της χώρας ή την Τράπεζα της Ελλάδος για την ενίσχυση των θέσεών τους σε ομόλογα, ή ακόμη χειρότερα, για αγορές ομολόγων από τις διεθνείς αγορές (όπου ως πωλητές κατά κανόνα εμφανίζονταν οι ξένες τράπεζες);
• Έγιναν κάποιες συμφωνίες για να συμβούν όλα αυτά; Ποιές είναι οι συμφωνίες αυτές;
• Θα μάθουμε ποτέ για ποιους λόγους, ή με την εντολή ή την προτροπή ποιών, οι ελληνικές τράπεζες, όχι μόνο δεν ρευστοποίησαν τα ομόλογα που κατείχαν, αλλά απεναντίας υπερδιπλασίασαν τις θέσεις τους κατά την κρίσιμη περίοδο;
• Τα ομόλογα αυτά δεν αγοράστηκαν για να υποστηριχθεί η χώρα, σε κάποια απόπειρα έκδοσης ομολόγων (κάτι που επίσης θα ήταν κατακριτέο) αφού από τον Μάρτιο του 2010 είχε διακοπεί η έκδοση νέων ομολόγων, αλλά αγοράστηκαν από τη διεθνή αγορά και πωλητές ήταν οι ευρωπαϊκές τράπεζες. Με την αγορά τους, βελτιώθηκε η θέση των πωλητών και επιδεινώθηκε η θέση των αγοραστών.
• Με ποια λογική έγινε αυτό;

Η “διπλή” ζημιά για τη χώρα, την οικονομία και τους Έλληνες φορολογούμενους:

Τέλος, θα πρέπει να επισημανθεί ότι, η ζημιά για τη χώρα (και τους Έλληνες φορολογούμενους) από την ακατανόητη πράξη των τραπεζών να αυξήσουν τις θέσεις τους σε Ελληνικά ομόλογα κατά την περίοδο 2009-2011, κατά περίπου 27 δισεκατομμύρια ευρώ, ήταν διπλή.

Η αύξηση των θέσεων των Ελληνικών τραπεζών σε Ελληνικά ομόλογα κατά (τουλάχιστον) 27 δισεκατομμύρια ευρώ, αυτόματα σημαίνει ότι μειώθηκαν αντίστοιχα οι θέσεις των τραπεζών του εξωτερικού.

Σε πρακτικό επίπεδο, αυτό σημαίνει ότι, στο PSI που ακολούθησε, "κουρεύτηκαν" παραπάνω ομόλογα € 27 δισεκατομμυρίων από τις ελληνικές τράπεζες και αντίστοιχο ποσό λιγότερο από τις ξένες τράπεζες.

Σε όρους PSI (Μαρτίου 2012) αυτό σήμαινε παραπάνω ζημιές ύψους € 14,7 δισεκατομμυρίωνκατ' ελάχιστο για τις ελληνικές τράπεζες. Επιπλέον, στο δεύτερο PSI του Δεκεμβρίου 2012, από το παραπάνω ποσό των € 27 δισεκατομμυρίων, υπήρξε ένα επιπλέον "κούρεμα" της τάξης των € 5,46 δισεκατομμυρίων κατ' ελάχιστο. Δηλαδή, από τα € 27 δισεκατομμύρια που οι ελληνικές τράπεζες αύξησαν τις θέσεις τους κατά την περίοδο 2009-2011, λόγω των δύο "κουρεμάτων" του 2012,υπήρξε μια άμεση και καθαρή ζημιά ύψους € 20,2 δισεκατομμυρίων ευρώ κατ' ελάχιστο, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι διάφορες πολλαπλασιαστικές επιδράσεις στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας, ή και η καταστροφή που υπέστησαν οι ιδιώτες μικρομέτοχοι, η οποία επίσης αποτιμάται σε μερικά δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ. Για να καταλάβουμε το μέγεθος του ποσού αυτού, αλλά και το τί σημαίνει για την Ελληνική οικονομία και την κοινωνία, αξίζει να αναφέρουμε πως, το συνολικό ποσό που εξοικονομήθηκε για το Ελληνικό Δημόσιο, κατά την περίοδο 2010-2013, από τις κάθε είδους περικοπές και την πολιτική λιτότητας που εφαρμόστηκαν στη χώρα κατά την περίοδο αυτή, φτάνουν στο ποσό των € 28 δισεκατομμυρίων περίπου.

Από την άλλη πλευρά, η αποδυνάμωση των χαρτοφυλακίων των τραπεζών, προκάλεσε ανησυχίες στους καταθέτες και ήταν ένας από τους λόγους για τη φυγή κεφαλαίων προς το εξωτερικό, με όλα τα αρνητικά αποτελέσματα που είχε η εξέλιξη αυτή, τόσο για τις ίδιες τις τράπεζες, όσο και για την εθνική οικονομία.

Όμως, όπως προαναφέρθηκε, καθώς τα χρήματα αυτά εξανεμίστηκαν από τα κεφάλαια των ελληνικών τραπεζών, η χώρα δανείστηκε και πάλι για να τα αντικαταστήσει! Έτσι, ουσιαστικά, από την αύξηση των ελληνικών ομολόγων στα τραπεζικά χαρτοφυλάκια κατά τη διετία 2010-2011, πέραν της ζημιάς που έπαθε το τραπεζικό σύστημα, η χώρα αναγκάστηκε –λόγω της αύξησης των ομολόγων των τραπεζών- να δανειστεί, για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, επιπλέον ποσά (τα οποία κυμαίνονται ανάμεσα στα € 15 έως € 20 δισεκατομμύρια), σε σχέση με αυτά που θα χρειάζονταν εάν δεν είχαν αυξηθεί οι θέσεις των Ελληνικών τραπεζών σε Ελληνικά ομόλογα.

Βεβαίως, τα κέρδη για το τραπεζικό σύστημα, το δημόσιο χρέος, αλλά και την εθνική οικονομία, θα ήταν πολύ μεγαλύτερα εάν οι Τράπεζες, αντί να αγοράζουν ομόλογα από τις διεθνείς αγορές, ρευστοποιούσαν τα χαρτοφυλάκια ομολόγων, ή έστω είχαν την πρόνοια να τα ασφαλίσουν μέσω του "μηχανισμού" των CDS. Όμως, αυτό απαιτούσε την απάλειψη διαφόρων ιδεοληψιών, κάτι που –δυστυχώς- δεν άντεχε η πολιτική ηγεσία και γενικότερα το πολιτικό σύστημα της χώρας.

Ο εποπτικός και ελεγκτικός ρόλος της Τράπεζας της Ελλάδος:

Η Τράπεζα της Ελλάδος είναι επιφορτισμένη με την προληπτική εποπτεία του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, την οποία ασκεί η Διεύθυνση Εποπτείας Πιστωτικού Συστήματος (ΔΕΠΣ). Η εποπτεία αυτή, όπως προσδιορίζεται από σειρά νομοθετημάτων, στοχεύει στη διασφάλιση της σταθερότητας και της εύρυθμης λειτουργίας του εγχώριου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Όπως η ίδια η Τράπεζα της Ελλάδος περιγράφει, η έννοια της "εποπτείας" έγκειται "στην εδραίωση της εμπιστοσύνης των καταθετών, με τη διασφάλιση της οικονομικής ευρωστίας των πιστωτικών ιδρυμάτων και την ενίσχυση της ικανότητάς τους να αντιμετωπίζουν τις επιπτώσεις από τυχόν εξωγενείς διαταραχές, συμβάλλοντας στη σταθερότητα του ευρύτερου χρηματοπιστωτικού συστήματος της χώρας".

Ο ρόλος αυτός περιγράφεται τόσο στο Καταστατικό της, όσο και σε σειρά νομοθετημάτων και κανονιστικών διατάξεων.

Στα πλαίσια της έρευνάς που διεξήγαγα για τη συγγραφή του βιβλίου “Οι ζημιές μας, κέρδη τους – Η λεηλασία της Ελλάδος”, (Εκδόσεις EuroCapital, Αθήνα, 2013), θέλοντας να βρω απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα, απέστειλα επιστολή προς τον κ. Γεώργιο Προβόπουλο, Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος (Η επιστολή κατατέθηκε στην Υπηρεσία Πρωτοκόλλου του Διοικητή της ΤτΕ στις 17 Ιουλίου 2013), από τον οποίον ζητούσα απαντήσεις στα παρακάτω ερωτήματα:

1) Με βάση τους τακτικούς ή και -ενδεχομένως- έκτακτους ελέγχους που, ως εποπτεύουσα αρχή, πραγματοποιούσε επί των χαρτοφυλακίων των ελληνικών τραπεζών την περίοδο μεταξύ του Δεκεμβρίου του 2009 και του Δεκεμβρίου του 2011, αντελήφθη η Τράπεζα της Ελλάδος, τους εξαιρετικούς κινδύνους που συνεπάγονταν η διακράτηση τόσο μεγάλων ποσοτήτων ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου, τα οποία σε αξία ξεπερνούσαν ακόμη και το 200% των ιδίων κεφαλαίων των ελληνικών τραπεζών;

Τηρήθηκαν οι διαδικασίες εσωτερικού ελέγχου που προβλέπουν οι εσωτερικοί κανονισμοί λειτουργίας των τραπεζών;

Εξέδωσε η Τράπεζα της Ελλάδος κάποια οδηγία προς τις τράπεζες για τους κινδύνους που διέβλεπε; Προκάλεσε κάποια συνάντηση με τις διοικήσεις των τραπεζών; Ή, σε ποιες άλλες ενέργειες προέβη η Τράπεζα της Ελλάδας για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης;

2) Πραγματοποίησε, η Τράπεζα της Ελλάδος, κάποια έρευνα για να διαπιστωθούν τα αίτια της συσσώρευσης τόσο μεγάλων ποσοτήτων ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών που εποπτεύει, καθώς επίσης και τα αίτια για τη θεαματική αύξηση στις θέσεις τους επί των ελληνικών ομολόγων κατά την περίοδο μεταξύ του Οκτωβρίου 2009 και Φεβρουαρίου 2012. Ή, εάν η Τράπεζα της Ελλάδος, ανέθεσε την πραγματοποίηση μιας τέτοιας έρευνας σε ελεγκτικό ή άλλο οίκο του εσωτερικού ή του εξωτερικού. Εάν ναι, ποιο είναι το πόρισμα της έρευνας αυτής;

Μέχρι και σήμερα, ούτε ο κύριος Γεώργιος Προβόπουλος, αλλά ούτε κάποια υπηρεσία της Τράπεζας της Ελλάδος, έχουν απαντήσει στα ερωτήματα που τέθηκαν.

Το έγκλημα που διεπράχθη κατά της χώρας, της οικονομίας και της κοινωνίας της δε θα πρέπει να παραμείνει -και αυτό- ατιμώρητο!

Μέσω κατάθεσης “μηνυτήριας αναφοράς” προτίθεμαι να ζητήσω από τις εισαγγελικές αρχές τη διερεύνηση του ζητήματος και τον καταλογισμό ευθυνών.

Στην προσεχή Γενική Συνέλευση του Συλλόγου “Έλληνες Φορολογούμενοι”, θα ζητήσω από τα μέλη να ψηφίσουν υπέρ της συμμετοχής του Συλλόγου στη μηνυτήρια αναφορά. Παράλληλα, στην αναφορά αυτή μπορούν να συμμετάσχουν και όσοι πολίτες το επιθυμούν.

Σημειώνω ότι η συμμετοχή δεν έχει κάποιο κόστος, ενώ βεβαίως (καθ' όσον είναι μηνυτήρια αναφορά και όχι μήνυση) δεν υπάρχει και κίνδυνος να θεωρηθεί ότι υφίσταται κάποια συκοφαντική δυσφήμιση κατά των φυσικών ή νομικών προσώπων που αναφέρονται.

Οι πολίτες που ενδιαφέρονται να συνυπογράψουν την αναφορά μου προς τον εισαγγελέα, ας επικοινωνήσουν μαζί μου στο email: i.siatras@gmail.com.

(Η αναφορά θα κατατεθεί στην Εισαγγελία κατά το δεύτερο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου).

Γιάννης Σιάτρας
Οικονομολόγος